Zbiór liczy ponad 17 tys. obiektów. Znajduj± siê tu sztandary, proporce, fartuchy na bêbny i p³omienie do tr±bek oraz czê¶ci sztandarowe jak g³owice, drzewce, gwo¼dzie pami±tkowe, szarfy czy bandoliery. Kolekcja pieczêci wojskowych liczy ok. 1700 obiektów, a instrumentów muzycznych ok. 250.
Chor±gwie i sztandary jako znaki wojskowe otaczane by³y od zawsze
najwy¿sz± uwag± i czci±. Od ¶redniowiecza wywodzi siê znaczenie
symboliczne chor±gwi wojskowych i ich rola w obyczaju wojennym.
Rozwijanie chor±gwi oznacza³o wypowiedzenie wojny, ich utrata na polu
walki - ¶ci±ga³a hañbê na walcz±cych, zdobyczne sk³adano u stóp
zwyciêzcy, jako wyraz triumfu. Odgrywa³y one istotn± rolê w oprawie
ceremonia³u dworskiego, przyjmowaniu poselstw, pasowaniu na rycerzy,
przyjmowaniu ho³dów oraz w pogrzebach panuj±cych, kiedy ulega³y one
zazwyczaj niszczeniu /H. Wielecki: Chor±gwie i sztandary w
zbiorach Muzeum Wojska Polskiego/. W narodowych dziejach wyra¼nie
zaznaczy³ to Jan D³ugosz ju¿ w XV wieku spisuj±c i dokumentuj±c
ikonograficznie trofeum grunwaldzkie - zdobyczne chor±gwie krzy¿ackie.
On tak¿e okre¶li³ rolê chor±gwi królewskiej czerwonej z bia³ym or³em:
Jest ona jak pochodnia umieszczona w sali i o¶wiecaj±ca wszystko, je¿eli
przypadkiem zga¶nie, wszyscy bez rozeznania ton± w ciemno¶ciach i
ponosz± klêskê.
W¶ród zabytkowych weksyliów najstarsze pochodz± z koñca XVI i pocz±tku
XVII wieku. Licznie zachowane s± sztandary z po³owy XVIII wieku oraz z
Królestwa Polskiego, Powstania Listopadowego i Powstania Styczniowego.
Najliczniejsze s± te, które pochodz± z XX stulecia dziêki s³usznej i
dalekowzrocznej decyzji marsza³ka Józefa Pi³sudskiego, który poleci³ aby
znaki bojowe rozformowanych jednostek lub wcze¶niejszych
nieregulaminowych wzorów przekazywane by³y obligatoryjnie do powo³anego w
1920 r. Muzeum Wojska, jako ¶wi±tyni s³awy orê¿a polskiego i skarbnicy
nie¶miertelnego ducha rycerskiego. Realizacja rozkazu Marsza³ka
zapewni³a, ¿e w Muzeum znalaz³y siê chor±gwie i sztandary polskie z lat
1914-21 oraz nieregulaminowe znaki bojowe jednostek Wojska Polskiego z
lat 20-tych i 30-tych zastêpowane nowymi wzorami. ¦cis³e przestrzeganie
decyzji Marsza³ka, nawet w nowych politycznych uwarunkowaniach po 1945
roku sprawi³o, ¿e w Muzeum znalaz³y siê sztandary bojowe jednostek
Ludowego Wojska Polskiego z lat 1943-45 i z lat 1946-93.
Restrukturyzacja armii w koñcu XX wieku sprawia, ¿e do zbiorów
muzealnych trafiaj± tak¿e sztandary z lat ostatnich.
Szczególne znaczenie w zbiorze sztandarów z XX wieku ma zespó³ 80 znaków
bojowych z 1939 roku, ocalonych przed dostaniem siê w rêce wroga dziêki
bohaterstwu i po¶wieceniu ¿o³nierzy w trakcie dzia³añ wojennych i
ofiarno¶ci ludno¶ci cywilnej, przechowuj±cej z nara¿eniem ¿ycia
bia³o-czerwone symbole w czasie okupacji.