Początek polskiej ofensywy przeciw oddziałom ukraińskim w Galicji Wschodniej.

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 r. najdłużej trwały walki o wschodnie granice państwa. Pierwsze starcia z Ukraińcami rozpoczęły się 1 listopada 1918 r. o Lwów. Przerodziły się one w wojnę polsko-ukraińską. Wiosną 1919 r. linia frontu przebiegała wzdłuż linii Kowel – Włodzimierz Wołyński – Bełz – Rawa Ruska – Lwów. 14 maja na całej długości frontu od Wołynia po Karpaty rozpoczęła się ofensywa przeciwko wojskom ukraińskim. Jej celem było rozbicie oddziałów Ukraińskiej Armii Halickiej i opanowanie Galicji Wschodniej. W ofensywie udział wzięły miedzy innymi dwie dywizie Błękitnej Armii, które wiosną przybyły z Francji do Polski. Dowództwo nad ofensywą sprawował gen. Józef Heller. W ciągu dwóch tygodni większa część Galicji Wschodniej została zajęta przez Wojsko Polskie. Wobec zagrożenia niemieckim atakiem, część oddziałów została przerzucona nad zachodnią granicę Polski. Ukraińcy podjęli nieudane kontruderzenie, po którym Polacy rozpoczęli kolejny atak. Doprowadził on do opanowania Galicji Wschodniej aż po Zbrucz. Wojna polsko-ukraińska zakończyła się w lipcu 1919 r.

Po odzyskaniu niepodległości w 1918 r. Polska musiała przez kilka lat toczyć walki o ukształtowanie granic. Największym zagrożeniem dla młodego państwa była Rosja Radziecka. Niewypowiedziana wojna polsko bolszewicka toczyła się od stycznia 1919 r. W jej toku w maju 1920 r. wojska polskie zajęły Kijów. W końcu maja przed polskim frontem na południe od stolicy Ukrainy, pojawiła się ściągnięta z Kaukazu bolszewicka 1. Armia Konna Siemiona Budionnego. 27 maja 1920 r. czerwona kawaleria zaatakowała pozycje polskie pod Wołodarką, Bereznem i Nowofastowem. Polskie oddziały, w skład których wchodziły: 44. Pułk Strzelców Kresowych oraz 1. i 16. Pułki Ułanów sformowały silne, pojedyncze punkty obronne, dzięki czemu Sowieci nie mogli wykorzystać swojej liczebnej przewagi. Decydującą o polskim zwycięstwie w boju pod Wołodarką okazała się szarża dwóch szwadronów 1. Pułku Ułanów Krechowieckich przeprowadzona 29 maja. Bezpośrednim skutkiem taktycznego sukcesu ułanów krechowieckich było przejście na polską stronę brygady kozaków.

Przerwanie polskiej linii obrony na południe od Kijowa.

Po odzyskaniu niepodległości w 1918 r. Polska musiała przez kilka lat toczyć walki o ukształtowanie granic. Największym zagrożeniem dla młodego państwa była Rosja Radziecka. Niewypowiedziana wojna polsko-bolszewicka toczyła się od stycznia 1919 r. W jej toku, w maju 1920 r. wojska polskie zajęły Kijów. W końcu maja ściągnięto w te rejony z Kaukazu bolszewicką 1. Armia Konna Siemiona Budionnego, liczącą ok. 20 tysięcy szabel. 5 czerwca pod Samhorodkiem, na południe od Kijowa, czerwona kawaleria przedarła się przez pozycje na styku polskich 3. i 6. Armii. Osiągnięty sukces, Armia Konna wykorzystała do wdarcia się na głębokie tyły polskiego frontu, paraliżując tym samym możliwość zorganizowania skutecznej obrony przez Polaków. 7 czerwca czerwonoarmiści przejściowo zajęli Żytomierz i Berdyczów, gdzie wymordowali kilkuset rannych i personel polskiego szpitala wojskowego. Taktyka sowieckiej kawalerii polegała na unikaniu starć z większymi oddziałami polskimi i sianu postrachu na tyłach i liniach komunikacyjnych. Szarże-ataki kawalerzystów z szablami były wspierane ogniem ciężkich karabinów maszynowych przewożonych na czterokołowych pojazdach zaprzężonych w trzy lub cztery konie  tzw. taczankach. Ostrzał można było prowadzić w ruchu i bez potrzeby zdejmowania broni z pojazdu. Był to przełomowy dzień w walkach na Ukrainie - inicjatywę przechwycili bolszewicy. Doprowadziło to do wymuszonego, szybkiego odwrotu wojsk polskich z Kijowa.

Największym zagrożeniem dla odradzającego się po I wojnie światowej państwa polskiego była Rosja Radziecka. Niewypowiedziana wojna polsko-bolszewicka toczyła się od stycznia 1919 r. W maju 1920 r. wojska polskie zajęły Kijów, ale w lipcu Armia Czerwona rozpoczęła kontrofensywę, która doprowadziła ją pod Warszawę. 16 sierpnia 1920 znad rzeki Wieprz rozpoczęło się przeciwuderzenie wojsk polskich pod dowództwem Józefa Piłsudskiego. Celem operacji było rozbicie lewego skrzydła bolszewików atakujących Warszawę, a następnie wyjście na tyły sił Frontu Zachodniego Armii Czerwonej Michaiła Tuchaczewskiego i zniszczenie ich. Siły polskie przeznaczone do kontruderzenia składały się z 5 dywizji piechoty zgrupowanych w dwóch armiach: 4. gen. Leonarda Skierskiego i 3. gen. Zygmunta Zielińskiego. Natarcie, początkowo planowane na 17 sierpnia, rozpoczęło się dzień wcześniej w związku z krytyczną sytuacją pod Warszawą. Pierwszego dnia operacji jednostki 4. Armii przełamały bolszewicki front po słabym oporze Grupy Mozyrskiej, która osłaniała lewe skrzydło Frontu Zachodniego. Na lewym skrzydle polskiego uderzenia Polacy, nie napotykając większego oporu, doszli do linii rzek Wilgi i Bystrzycy, zaś na prawym skrzydle dywizje 3. Armii osiągnęły Włodawę i Wisznice. Dowództwo Frontu Zachodniego zorientowało się w sytuacji dopiero po dwóch dniach, gdy bolszewicka 16. Armia została już odcięta. Sukces wojsk Piłsudskiego doprowadził do bezwładnego odwrotu armii bolszewickich atakujących stolicę Polski. Straty nieprzyjaciela nie są znane. Najprawdopodobniej ok. 25 tys. czerwonoarmistów zginęło, było ciężko rannych lub zaginęło. 60 tys. Rosjan trafiło do polskiej niewoli, zaś 45 tys. zostało internowanych przez Niemców. Polska kontrofensywa zmieniła losy wojny z bolszewikami.

Odrodzenie się państwa polskiego po pierwszej wojnie światowej, nie przesądzało jeszcze o kształcie ustrojowym i terytorialnym niepodległej Rzeczpospolitej. Lata 1918-1922 to dla Polski okres walk o granice. Największym zagrożeniem była Rosja Radziecka. Niewypowiedziana wojna toczyła się od stycznia 1919 r. W maju 1920 r. Wojsko Polskie zajęło Kijów, jednak już w lipcu Armia Czerwona rozpoczęła kontrofensywę. W połowie sierpnia Rosjanie byli już pod stolicą Polski - Warszawą. Zaciekła walki toczono również, na południu kraju, w okolicach Lwowa. 17 sierpnia liczący około 350 żołnierzy ochotniczy batalion, składający się głównie z inteligencji i młodzieży lwowskiej, pod dowództwem kpt. Bolesława Zajączkowskiego, maszerował wzdłuż toru kolejowego Krasne-Lwów. Pod wsią Kutkorz od strony stacji kolejowej w Zadwórzu został ostrzelany przez bolszewików. Kapitan Zajączkowski rozwinął baon w tyralierę i śmiałym atakiem opanował stację kolejową i okoliczne wzniesienia. Polakom wokół stacji udało się zorganizować obronę okrężną. Przeciwnikiem okazały się oddziały Pierwszej Konnej Armii dowodzonej przez Siemiona Budionnego. Bolszewicka kawaleria przypuściła 11 ataków na polskie pozycje. Z powodu wyczerpania się amunicji Polacy walczyli bronią białą. Aby nie wpaść w ręce wroga, dowódca oddziału wraz z kilkoma żołnierzami popełnił samobójstwo. Obrona Zadwórza zaangażowała znaczne siły sowieckie, co dało czas oddziałom polskim na umocnienie pozycji na przedpolu Lwowa. Gdy po kilku daniach oddziały polskie opanowały rejon Zadwórza na pobojowisku naliczono zmasakrowane i obrabowane zwłoki 318 poległych. Z uwagi na heroiczną postawę obrońców bój nazywany jest „Polskimi Termopilami”. W czasie boju poległ m.in. dziewiętnastoletni Konstanty Zarugiewicz, obrońca Lwowa z 1918 r., kawaler krzyża Virtuti Militari i Krzyża Walecznych. Jego zwłok nigdy nie zidentyfikowano. 29 października 1925 roku jego matka, Jadwiga Zarugiewiczowa, na cmentarzu Obrońców Lwowa wskazała trumnę ze zwłokami nieznanego żołnierza, którą przewieziono z najwyższymi honorami do Warszawy i umieszczono w Grobie Nieznanego Żołnierza.

Wybuch II powstania śląskiego

Decyzją traktatu wersalskiego, podpisanego pomiędzy Niemcami a państwami ententy w 1919 r., na Górnym Śląsku miał się odbyć plebiscyt, decydujący o przyłączeniu tego terytorium do Polski lub Niemiec. Jednak Polacy postanowili zamanifestować swą chęć przyłączenia Śląska do Polski rozpoczynając w sierpniu 1919 r. I powstanie śląskie. Zakończyło się ono niepowodzeniem. W 1920 r. na Górny Śląsk przybyły oddziały alianckie oraz rozpoczęła działalność Międzysojusznicza Komisja Rządząca, której zadaniem było przeprowadzenie plebiscytu. Górny Śląsk stał się terenem wzmożonej propagandy niemieckiej a niemieckie bojówki terroryzowały ludność polską i zwalczały polskie organizacje. W odpowiedzi na te działania Wojciech Korfanty Polski Komisarz Plebiscytowy wezwał Ślązaków do powstania. Dowództwo Polskiej Organizacji Wojskowej Górnego Śląska, na której czele stał Alfons Zgrzebniok, wydało rozkazy o rozpoczęciu działań zbrojnych w nocy z 19 na 20 sierpnia 1920 r. W toku sześciu dni walk powstańcy opanowali szereg miejscowości na Górnym Śląsku, nie atakowali jednak większych miast, które były garnizonami oddziałów alianckich. W zakładach przemysłowych regionu ogłoszono strajk generalny popierający powstanie. Działania zbrojne przerwano po rozwiązaniu przez Międzysojuszniczą Komisję Rządzącą i Plebiscytową na Górnym Śląsku niemieckiej policji - Sicherheitspolizei. Na jej miejsce powołano Policję Plebiscytową w której służyli zarówno Niemcy jak i Polacy. II powstanie zakończyło się polskim sukcesem.

Odrodzenie się Polski po pierwszej wojnie światowej, nie przesądzało jeszcze ani o kształcie ustrojowym, ani o zasięgu terytorialnym niepodległego państwa. Lata 1918-1922 to dla Polski okres walk o granice. Największym zagrożeniem była Rosja Radziecka. Niewypowiedziana wojna polsko bolszewicka toczyła się od stycznia 1919 r. W jej toku w maju 1920 r. wojska polskie zajęły Kijów.  W końcu maja Rosjanie ściągnęli na front z Kaukazu bolszewicką 1. Armię Konną Siemiona Budionnego. Liczyła ona ok. 20 tysięcy szabel. W początku czerwca udało się jej przełamać front, a Polacy zostali zmuszeni do odwrotu z Ukrainy. Brak dostatecznych sił uniemożliwiał pobicie Armii Konnej. Sowiecka kawaleria w sierpniu 1920 r. próbowała zdobyć Lwów. Działała wtedy wbrew rozkazom dowództwa Armii Czerwonej, które nakazywał marsz i atak przez Lublin na Warszawę. Dopiero po odparciu wojsk sowieckich spod stolicy Polski Budionny, ponaglany dyrektywami dowództwa, skierował się spod Lwowa na północny zachód. Udało mu się sforsować Bug i podejść pod Zamość, broniony przez oddziały polskie i ukraińskie. Polskie dowództwo chciało osaczyć i zniszczyć przeciwnika na wschód od miasta. Pod Komarowem 1. Dywizja Jazdy płk. Juliusza Rómmla, licząca jedynie 1500 szabel, uderzyła na prawie trzykrotnie liczniejszego nieprzyjaciela. Celem Polaków było odcięcie sił sowieckich atakujących Zamość. Walkę rozpoczęły oddziały polskiej 7. Brygady Jazdy, która o świcie zaatakowała nieprzyjaciela. Stopniowo do starcia włączały się kolejne polskie pułki z 1. Dywizji Jazdy. Przez cały dzień trwały ciężkie zmagania, które zakończyły się polskim zwycięstwem. O sukcesie Polaków ostatecznie zadecydowała szarża oddziału rtm. Kornela Krzeczunowicza z 8. Pułku Ułanów. Ogółem za cenę 300 poległych i rannych wojska polskie pobiły Konarmię i zmusiły ją do wycofania się na wschód. Armia Siemiona Budionnego w walkach z Polakami straciła 2/3 swego stanu osobowego. Bój pod Komarowem uważa się za największą i zarazem ostatnią bitwą kawaleryjską XX w.

Po zakończeniu I wojny światowej Polacy mieszkający na Górnym Śląsku pragnęli przyłączyć go do Polski. Jednak decyzją traktatu wersalskiego miał się odbyć plebiscyt w sprawie przynależności tego obszaru do Polski lub Niemiec. Jeszcze przed jego przeprowadzeniem Polacy próbowali zbrojnie przyłączyć Śląsk do Polski. Jednak dwa powstania, w latach 1919 i 1920, zakończyły się niepowodzeniem. Po przegranym plebiscycie, przeprowadzonym w marcu 1921 r. Polacy rozpoczęli przygotowania do kolejnego powstania. Wybuchło ono w nocy 2/3 maja 1921 r. Dyktatorem III powstania śląskiego został Wojciech Korfanty, a naczelne dowództwo początkowo pełnił ppłk Maciej Mielżyński, a następnie ppłk Kazimierz Zenkteller. Siły powstańcze liczyły ponad 40 tysięcy ludzi. Znaleźli się w nich ochotnicy również z innych ziem polskich. Szczególną rolę odegrała Grupa Wawelberga – kpt. Tadeusza Puszczyńskiego, która w pierwszych godzinach walki zniszczyła mosty na głównych liniach kolejowych z Niemiec do obszaru plebiscytowego. Najbardziej zacięte boje toczono o Górę Świętej Anny. Powstanie trwało do 5 lipca 1921 r. W jego wyniku Międzysojusznicza Komisja Rządząca i Plebiscytowa na Górnym Śląsku podjęła 12 października 1921 r. decyzję o korzystniejszym dla Polski podziale spornego obszaru (1/3 Górnego Śląska została przyłączona do Polski).

Podpisanie aktu przyłączenia części Górnego Śląska do Polski.
Decyzją traktatu wersalskiego, podpisanego pomiędzy Niemcami a państwami ententy w 1919 r., na Górnym Śląsku miał się odbyć plebiscyt, decydujący o przyłączeniu tego terytorium do Polski lub Niemiec. Plebiscyt poprzedziły dwa powstania ludności, skierowane przeciwko Niemcom, w 1919 i 1920 r. Wynik plebiscytu, przeprowadzonego w marcu 1921 r. okazał się niekorzystny dla Polski. Niezadowoleni Ślązacy rozpoczęli III powstanie, które trwało od 3 maja do 5 lipca1921 r. W jego wyniku Międzysojusznicza Komisja Rządząca i Plebiscytowa na Górnym Śląsku podjęła 12 października 1921 r. decyzję o korzystniejszym dla Polski podziale spornego obszaru; Polsce przyznano 1/3 terytorium z większością zakładów przemysłowych. W czerwcu 1921 r. Wojsko Polskie zaczęło obejmować przyznany Polsce obszar. 16 lipca w Katowicach podpisano akt przyłączenia części Górnego Śląska do Polski.

Otwarcie tymczasowego portu wojennego w Gdyni.

Na podstawie traktatu wersalskiego Polska uzyskała dostęp do Bałtyku. Na przyznanym wąskim odcinku wybrzeża nie było żadnego portu mogącego obsługiwać statki dalekomorskie ani pełnić funkcji bazy Polskiej Marynarki Wojennej. Władze polskie podjęły zatem decyzję o budowie w miejscowości Gdynia, znajdującej się w najbardziej dogodnym miejscu polskiego wybrzeża portu morskiego i wojennego. Prace rozpoczęto jesienią 1920 r. Budową kierował inż. Tadeusz Wenda. Otwarcie tymczasowego portu wojennego i przystani dla rybaków w Gdyni odbyło się w obecności prezydenta Stanisława Wojciechowskiego i premiera Władysława Sikorskiego 29 kwietnia 1923 r. Uroczystość uświetniła wizyta okrętów z Wielkiej Brytanii, Francji i Estonii. Pierwszy pełnomorski statek handlowy zawinął do portu 13 sierpnia 1923 r. Gdynia bardzo szybko się rozwijała , uzyskując w 1926 r. prawa miejskie. W 1933 r. przeładunek towarów w porcie był większy niż w niedalekim Gdańsku. W przededniu wybuchu II wojny światowej Gdynia z małej wioski przeistoczyła się w studwudziestotysięczne miasto, stając się wizytówką osiągnięć II RP.

W uznaniu zasług Wojska Polskiego w walkach o niepodległość i granice Rzeczypospolitej w latach 1918-1922 Minister Spraw Wojskowych gen. Stanisław Szeptycki ustanowił rozkazem z 4 sierpnia 1923 r. Święto Żołnierza. W dniu tym wojsko i społeczeństwo czci chwałę oręża polskiego, której uosobieniem i wyrazem jest żołnierz. W rocznicę wiekopomnego rozgromienia nawały bolszewickiej pod Warszawą święci się pamięć poległych w walkach z wiekowym wrogiem o całość i niepodległość Polski. Datę święta związano z katolickimi obchodami Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny. 15 sierpnia, pomimo, że nie było świętem państwowym, obchodzono równie uroczyście jak 3 Maja i 11 Listopada. Po II wojnie światowej świętowano je do 1947 r.; później polskie władze komunistyczne zlikwidowały je, ponieważ przypominało ono o zwycięstwie Wojska Polskiego nad Armią Czerwoną. Od 1950 r. Dzień Wojska Polskiego obchodzono 12 października, w rocznicę bitwy pod Lenino z 1943 r. Bitwa ta była chrztem bojowym 1. Dywizji Piechoty im. Tadeusza Kościuszki, powstałej z inicjatywy komunistów latem 1943 r. w ZSRR. Ponownie 15 sierpnia stało się Świętem Wojska Polskiego na mocy ustawy sejmowej z 1992 r.

Do służby wszedł szkuner szkolny ORP "Iskra". Był to trzymasztowy okręt, który służył jako szkolny żaglowiec dla podchorążych Marynarki Wojennej. Pozostawał w służbie do 1977 r. Przez 49 lat przepłynął pod polską banderą 201. tys Mm.

Okręt ten wybudowano we francuskiej stoczni Chantiers naval français w Caen. Był to kontrtorpedowiec typu „Wicher”, który był uzbrojony w 4 działa kal. 130 mm, 2 armaty przeciwlotnicze kal. 40 mm, 4 przeciwlotnicze karabiny maszynowe oraz 6 wyrzutni torped kal. 550 mm i 2 wyrzutnie bomb głębinowych. Pierwszym dowódcą okrętu został kmdr Bolesław Sokołowski. W ramach operacji "Pekin", przeprowadzonej tuż przed wybuchem wojny, ORP „Burza” wraz z kontrtorpedowcami OORP „Błyskawicą” i „Gromem” odpłynął do Wielkiej Brytanii. Brał udział w kampanii norweskiej i francuskiej 1940 r. Podczas tej ostatniej we współdziałaniu z okrętami brytyjskimi ostrzelał niemieckie oddziały lądowe pod Sangatte. Uszkodzony przez niemieckie lotnictwo, po remoncie i przezbrojeniu ORP „Burza” pływał w osłonie konwojów. 22 lutego 1943 r. we współpracy z amerykańskim eskortowcem USS Campbell zatopił niemiecki okręt podwodny U-606. W 1944 r. polski okręt został jednostką szkolną. W 1951 r. OPR „ Burza” powrócił do Polski i do 1960 r. służył w Polskiej Marynarce Wojennej jako okręt obrony przeciwlotniczej. Do 1976 r. cumował przy nabrzeżu w porcie gdyńskim jako okręt-muzeum. Rok później okręt został zezłomowany.

Ogłoszenie komunikatu o polsko-brytyjskich gwarancjach wzajemnych w przypadku niemieckiej agresji.

Rząd brytyjski, widząc nieskuteczność dotychczasowej polityki ustępstw wobec Niemiec, której punktem kulminacyjnym był traktat monachijski z 30 września 1938 r., zdecydował się na udzielenie Polsce 31 marca 1939 r. jednostronnych gwarancji w wypadku agresji ze strony III Rzeszy. Już 2 kwietnia do Londynu przybył polski minister spraw zagranicznych Józef Beck, na rozmowy z brytyjskim premierem Nevillem Chamberlainem i ministrem spraw zagranicznych Edwardem Woodem. W ich wyniku 6 kwietnia ogłoszono wspólny komunikat. Polska przyjęła brytyjskie gwarancje oraz złożyła podobną deklarację wobec Londynu. Następstwem rozmów było podpisanie 25 sierpnia 1939 r. pomiędzy oboma krajami układu sojuszniczego. Zobowiązywał on oba państwa do działania nie tylko w wyniku bezpośredniej agresji na sygnatariuszy układu, ale również w przypadku napaści niemieckiej na Wolne Miasto Gdańsk, Litwę, Luksemburg, Belgię i Holandię.

Kanclerz Niemiec Adolf Hitler, po dojściu do władzy był zdecydowany obalić istniejący od 1919 r. porządek wersalski. Odrzucił ograniczenia dotyczące zbrojeń, jakie zostały nałożone na Niemcy po klęsce w I wojnie światowej. Rozpoczął także wysuwanie żądań terytorialnych wobec sąsiadów. Ekspansja niemiecka doprowadziła aneksji Austrii oraz do rozbioru, a następnie zajęcia Czechosłowacji. Następnym celem stała się Polska. Początkowo Hitler pragnął doprowadzić do korzystnych dla Niemiec zmian terytorialnych bez użycia siły. Jednak władze II Rzeczpospolitej stanowczo odrzucały wszelkie próby zmian granic. Polityka zastraszania stosowana dotychczas przez Hitlera okazała się nieskuteczna, gdyż Polska zacieśniła sojusz z Francją i podpisała układ sojuszniczy z Wielką Brytanią. Zdecydowany na dokonanie inwazji Polski Hitler rozpoczął negocjacje z dyktatorem ZSRR Józefem Stalinem. Zawarcie sojuszu przez ZSRR z Niemcami było również zgodne z planami Stalina, który chciał by państwa europejskie pogrążone w wojnie wzajemnie się osłabiły, co umożliwiłoby opanowanie całej Europy przez Armię Czerwoną. Już w kwietniu 1939 r. rozpoczęto tajne negocjacje pod pretekstem rokowań handlowych. Jednocześnie w sierpniu 1939 r. ZSRR prowadził rozmowy o współpracy wojskowej z Francją i Wielką Brytanią. Zerwano je, gdy Stalin doszedł do porozumienia z Hitlerem w kwestii podziału stref wpływów w Europie Środkowo-Wschodniej. 23 sierpnia do radzieckiej stolicy przybył niemiecki minister spraw zagranicznych w celu podpisania traktu. W nocy podpisano pakt o nieagresji pomiędzy ZSRR i III Rzeszą. Nazwa paktu wywodzi się od nazwisk sygnatariuszy. Byli nimi minister spraw zagranicznych III Rzeszy Joachim von Ribbentrop i Komisarz Ludowy Spraw Zagranicznych ZSRR Wiaczesław Mołotow. Zawarcie paktu o nieagresji było wydarzeniem bez precedensu ponieważ oba państwa nie posiadały wspólnej granicy. Do układu był dołączony tajny protokół dotyczący podziału ziem i stref wpływów w Europie Środkowo-Wschodniej. Jeden z punktów stanowił, że: „W razie terytorialnych i politycznych zmian na obszarach należących do państwa polskiego strefy interesów Niemiec i ZSRR będą rozgraniczone wzdłuż linii rzek Narwi, Wisły i Sanu.”. Było to faktyczne porozumienie dotyczące IV rozbioru Polski. Mocarstwa zachodnie – sojusznicy Polski szybko uzyskały informacje na temat zapisów tajnego protokołu, nie poinformowały jednak władz polskich o planach Hitlera i Stalina. 1 września Niemcy zaatakowały Polskę, dwa i pół tygodnia później, 17 września wschodnią granicę Rzeczpospolitej przekroczyła także Armia Czerwona. Ostatecznego porozumienia co do podziału terytorium II Rzeczpospolitej obaj agresorzy dokonali na mocy Traktatu o Przyjaźni i Granicach z 28 września 1939 r. Zmieniał on bieg linii demarkacyjnej i w zamian za przekazanie Niemcom terenów pomiędzy środkową Wisłą a Bugiem, do radzieckiej strefy wpływów włączono Litwę. Stalin był najlepszym sojusznikiem Hitlera aż do agresji niemieckiej na Związek Radziecki w czerwcu 1941 r.

Rząd brytyjski widząc nieskuteczność uprawianej wobec Niemiec polityki appeasementu, która polegała na zaspakajaniu żądań wysuwanych przez kanclerza Niemiec Adolfa Hitlera zadecydował się na udzielnie Polsce 31 marca 1939 r. jednostronnych gwarancji w wypadku agresji ze strony III Rzeszy. Do Londynu już 2 kwietnia przybył polski minister spraw zagranicznych Józef Beck, który prowadził rozmowy z brytyjskim premierem i ministrem spraw zagranicznych. Ich wynikiem było ogłoszenie 6 kwietnia komunikatu o rozmowach. 25 sierpnia 1939 r. podpisano w Londynie układ o wzajemnej pomocy między Polską a Wielką Brytanią. Sygnatariuszem aktu ze strony polskiej był ambasador Edward Raczyński; w imieniu Wielkiej Brytanii dokument podpisał minister spraw zagranicznych Edward Wood lord Halifax. Traktat zobowiązywał obie strony do udzielenia sobie wzajemnej pomocy wojskowej w przypadku agresji na jednego z sygnatariuszy lub agresji pośredniej na Wolne Miasto Gdańsk, Litwę, Belgię i Holandię. Tajny załącznik określał, że sojusz został zawarty jedynie przeciw Niemcom. Traktat zawarto na pięć lat. Bezpośrednim jego efektem było przesunięcie przez Hitlera terminu ataku na Polskę, który pierwotnie był przewidziany na 26 sierpnia 1939 r. Wielka Brytania nie wywiązała się jednak ze zobowiązań sojuszniczych. Co prawda wspólnie z Francją wypowiedziała 3 września 1939 r. wojnę Niemcom, ale nie poszły za tym konkretne działania zbrojne. Na konferencjach w Jałcie i Poczdamie Wielka Brytania nie sprzeciwiła się pozostawieniu Polski w radzieckiej strefie wpływów.

Od wiosny 1939 r. Polska czyniła starania by przygotować się do odparcia spodziewanej agresji ze strony Niemiec, wzmacniając liczebność swojej armii i przygotowując plan wojny z Niemcami tzw. plan Z. Od 23 marca 1939 r. etapami prowadzono mobilizację tajną, bez obwieszczeń, wysyłając imienne karty wezwań do rezerwistów, którzy musieli stawić się w jednostkach. Za pomocą mobilizacji kartkowej rozwinięto do etatów wojennych 2/3 posiadanych sił. Znaczną część z nich przerzucono w pobliże granicy polsko niemieckiej. Narastające napięcie w stosunkach polsko-niemieckich spowodował zarządzenie przez prezydenta Ignacego Mościckiego od 31 sierpnia mobilizacji powszechnej. Wszyscy obywatele posiadający przydziały mobilizacyjne mieli się zameldować w jednostkach. Początkowo mobilizacja powszechna miała rozpocząć się 29 sierpnia. Jednakże na skutek interwencji ambasadora Francji Léona Noëla odroczono ją o dwa dni. Był to fakt bez precedensu. W toku mobilizacji powszechnej – do stanów wojennych rozwinięto 7 dywizji piechoty, brygadę pancerno-motorową, służby i większość jednostek pozadywizyjnych. Ogłoszenie mobilizacji powszechnej było ostatnim elementem przygotowywania Wojska Polskiego do odparcia spodziewanej agresji.