W wieku XVII południowo-wschodnie kresy Rzeczpospolitej zamieszkiwali kozacy. Ludność ta, wywodząca się ze zbiegów z Rzeczpospolitej i Rosji charakteryzowała się dużym poczuciem wewnętrznej niezależności, czego wyrazem był własny samorząd – tzw. sicz oraz niezwykłą wojowniczością. Polska szlachta kolonizująca te obszary w XVI i XVII w. pragnęła przekształcić tę grupę społeczną w chłopów pańszczyźnianych, co prowadziło do wzrostu napięć na tym obszarze. Podsycały je dodatkowo różnice na tle religijnym (kozacy byli prawosławni, a szlachta polska katolikami) oraz chwiejna polityka polskiej korony co do tzw. kozaków rejestrowych, którzy stanowili część polskiej armii (cieszyli się oni przywilejami i otrzymywali żołd). Rejestr powiększano w czas wojen, ale po ich zakończeniu ograniczano go i szlachta przekształcała „wolnych kozaków” w chłopów. Doprowadziło to do serii powstań kozackich. Największe z nich wybuchło, przy wsparciu udzielonym przez Tatarów Krymskich pod przywództwem Bohdana Chmielnickiego w 1648 r. Bitwa pod Korsuniem była jedną z pierwszych oraz największych bitew stoczonych pomiędzy wojskami Rzeczypospolitej a Kozakami w czasie powstania Bohdana Chmielnickiego. Armia koronna pod wodzą hetmanów koronnych: wielkiego Mikołaja Potockiego i polnego Marcina Kalinowskiego, licząca ok. 6 tys. żołnierzy, założyła obóz warowny pod miastem Korsuń. W nocy z 25 na 26 maja wojska kozacko-tatarskie dowodzone przez hetmana Bohdana Chmielnickiego i Tuhaj-beja w liczbie ok. 20 tys. ludzi, zaatakowały polski obóz. Pierwsze starcia przyniosły sukces wojskom kwarcianym, jednakże powstańcy wspierani przez Tatarów zorganizowali zasadzkę, w którą wpadły oddziały koronne. Z okrążenia wydostało się zaledwie tysiąc żołnierzy, a do niewoli dostali się obaj hetmani. Tak wielka klęska wojska kwarcianego w starciu z buntownikami umożliwiła rozszerzenie powstania kozackiego, a jego przywódca stał się bohaterem narodowym Ukrainy.

W bitwie pod Salichą  kawaleria gen. Edmunda Różyckiego pobiła trzykrotnie liczniejszy rosyjski oddział karny kpt. Łomonosowa, złożony z 3 rot piechoty oraz 120 kozaków. Szarża powstańczej kawalerii rozbiła czworobok nieprzyjacielskiej piechoty. Rosjanie zostali kompletnie rozbici; zginęło ok. 200 żołnierzy carskich. Oddział polski, przyparty do granicy austriackiej, 28 maja przekroczył ją.

Pod Radzanowem partia powstańcza Dionizego Czachowskiego została zaskoczona przez silny oddział rosyjski płk. Bułatowicza. Na 440 powstańców uderzyło ok. 1200 żołnierzy carskich (5,5 roty), wspartych niewielkim oddziałem huzarów. Mimo znacznej przewagi nieprzyjaciela Czachowskiemu udało się umiejętnie wycofać oddziały powstańcze, zadając jednocześnie poważne straty wojskom rosyjskim.