Sztandar 10. pułku piechoty z Łowicza

Zdjęcia

Prawa strona sztandaru 10. pułku piechoty

Lewa strona sztandaru 10. pułku piechoty

Sztandar regulaminowy wzoru 1919 ufundowany przez społeczeństwo Łowicza wręczony przez prezydenta RP Stanisława Wojciechowskiego 5 lipca 1925 roku w Łowiczu.
Sztandar wykonany z białego jedwabiu o wymiarach 92x92 cm, obszyty złotą frędzlą z trzech stron. Na prawej stronie czerwony krzyż kawalerski, pośrodku umieszczono haftowanego srebrną nicią orła wz. 1919 w wieńcu z gałązek wawrzynu pomiędzy ramionami krzyża umieszczono mniejsze wieńce w których znajduje się liczba; "10" Na lewej stronie płatu znajduje się krzyż kawalerski pośrodku w wieńcu laurowym umieszczono napis: "HONOR I OJCZYZNA". W rogach umieszczono potrójny zarys renesansowych tarcz herbowych haftowany złota nicią. W nich umieszczono następujące symbole: w prawym górnym rogu wizerunek Matki Boskiej Częstochowskiej; w lewy górnym na owalnej czerwonej tarczy orła białego w koronie; w prawym dolnym na owalnej czerwonej tarczy herb Łowicza; w lewym dolnym na traczy herbowej herb Cieszyna. Na górnym ramieniu krzyża umieszczono daty utworzenia 10 pułków piechoty do których tradycji nawiązywał pułk: "1775-1806-1830-1917-1.XI.1918". Na pozostałych ramionach krzyża znajdują się napisy przypominające miejsca związane z walami pułku w okresie 1919-1920: na prawym: "TREMBOWLA 13.VI.1919" na lewym: "GOŁÓGÓRY 27.VI.1919"; na dolnym: "SŁAWECZNO 23.III.1920"
Sztandar towarzyszył pułkowi w wrześniowych walkach w szeregach 26. Dywizji Piechoty uczestniczącej w Bitwie nad Bzurą w rejonie macierzystego garnizonu. Dnia 18 września pułk został zniszczony przez niemieckie czołgi. W nocy 19/20 września resztki pułku zostały rozbite w rejonie Giżyc. Dowodzący pułkiem płk Marian Kudrowski polecił aby sztandar nie dostał się w ręce wroga. Pieczę nad znakiem pułkowym sprawowali podoficerowie zawodowi pułku: st. sierż. Henryk Wałaszczyk i sierż. Stanisław Kowalczyk. Zakopali oni zabezpieczony sztandar w lesie pod wsią Leontynów. Niedługo po tym dostali się do niewoli.
Sierżant Wałaszczyk działał później w organizacji konspiracyjnej i z jej polecenia miał odnaleźć sztandar. Wiosną 1941 roku został przez Niemców aresztowany i wywieziony do Oświęcimia gdzie zginął. Przed aresztowaniem Wałaszczyk przekazał informację swemu synowi Ryszardowi. W 1942 roku Ryszard Walaszczyk podjął próbę odnalezienia sztandaru. Po zakończeniu wojny podoficerowie pułku podoficerowie pułku próbowali odnaleźć sztandar od przypadkowo spotkanego pod Giżycami chłopa dowiedzieli się iż w 1940 roku sztandar został przypadkowo odnaleziony i znajduje się u jednego z mieszkańców wsi Leontynów. Sierżant Kowalczyk odwiedził wskazane gospodarstwo. Nie zastawał właściciela ale poinstruował mieszkańców by starannie przechowywali sztandar gdyż ktoś się po niego zgłosi. W lecie 1959 roku syn dowódcy pułku Andrzej przekazał do zbiorów muzeum miniatruę sztandaru. Kombatanci pułku zaczęli zabiegać o odnalezienie sztandaru. Były oficer pułku por. Jerzy Gołębiewski udał się do Leontynowa do Bolesława Pakuły który przechowywał od wiosny 1940 roku sztandar w swym gospodarstwie. Dnia 6 grudnia 1959 znak pułku został przekazany do zbiorów Muzeum Wojska Polskiego.
Michał Pacut