Obraz "Stefan Czarniecki" Brodero Matthisena

Zdjęcia

Obraz ”Stefan Czarniecki” Brodero Matthisena z 1659 roku

Portret Stefana Czarneckiego namalowany przez Brodero Matthisena z roku 1659. Przedstawia wojewodę kijowskiego i regimentarza królewskiego. Portret wykonany najprawdopodobniej w 1659 roku podczas pobytu wojsk polskich w Danii przez nadwornego malarza monarchy duńskiego Fryderyka III. W zbiorach zamku królewskiego w Frederiksborgu także znajduje się portret Stefana Czarnieckiego z okresu pobytu w Danii, obraz także namalowany przez Brodero Matthisena.
Obraz znajdujący się w zbiorach Muzeum Wojska Polskiego jest kopią wykonaną przez Janusza Podoskieg z portretu znajdującego się w Zamku Królewskim w Warszawie w 1952 roku. Podczas restauracji oryginału ustalono podpis autora portretu: "Brodero Matthisen fecit anno 1659".
Postać wojewody kijowskiego ubrana w delię karmazynową - rodzaj płaszcza narzuconego na kontusz, często nie przepasywanego - podbitą futrem. Dodatkowo ze złotym szamerowaniem - ozdobne pętle naszywane na przód ubrania. Pod spodem kontusz czerwony, a na nogach buty takiego koloru. Postać przepasana jedwabnym pasem. W prawej ręce buława - symbol władzy hetmańskiej, ale również regimentarskiej. Przy lewym boku szabla o rękojeści wschodnią. Pod kolumną czapka czerwona z futrem i podobnie wykonany pas lecz koloru niebieskiego. Na ziemi pod kolumną ozdobny kołczan ze strzałami i łuk w łubiu.
Stefan Czarniecki urodził się w 1599 roku w Czarny. Dość szybko rozpoczął karierę wojskową pod okiem swojego brata. Z całą pewnością brał udział w wojnie polsko- szwedzkie toczonej w latach 1626 - 1629, ale służył wówczas tylko jako towarzysz. Po skończonej wojnie zaciągnął się do armii cesarskiej, w której służył w latach 1629 - 1632. Następnie został ściągnięty do Polski przez króla Władysława IV Wazę. Podczas wojny z Moskwą w latach 1632 -1634 otrzymał nominację na porucznika. Kolejny awans przyszedł dopiero w 1644 roku, kiedy został pułkownikiem. W tym samym roku walczył przeciw Tatarom pod Ochmatowem. Podczas powstania kozackiego w 1648 roku dostał się do niewoliło bitwie nad Żółtymi Wodami. Odzyskał wolność dopiero po układach zborowskich w 1649 roku. Brał udział w wyprawie 1651 roku i to jego zadnie przeważyło podczas narady, w wyniku czego armia koronna pomaszerowała pod Beresteczko, gdzie stoczono bitwę z wojskami kozacko - tatarskimi. Następną wyprawę odbył w 1653 roku na bracławszczyznę, miał tam brać udział w rozmowach z kozakami. Następnie brał udział w wyprawie żwanieckiej, gdzie ułatwił znacznie rozmowy z chanem tatarskim dzięki swoim znajomościom. W 1654 roku otrzymał nominację na oboźnego koronnego, a w 1655 roku brał udział w nierozstrzygniętej bitwie z Tatarami pod Ochmatowem. Od maja 1655 roku piastował urząd kasztelana kijowskiego. Podczas najazdu szwedzkiego w 1655 roku dowodził obroną Krakowa przez trzy tygodnie do momentu kapitulacji. Następnie udał się na Śląsk, a od 1656 roku jako regimentarz królewski prowadził wojnę szarpaną przeciw Szwedom. Brał udział we wszystkich ważniejszych kampaniach przeciw Szwedom w latach 1658 - 1660, aż do zawarcia pokoju w Oliwie w 1660 roku. Następnie w tymże roku skierowany na Litwę w celu wspomożenia hetmana Pawła Jana Sapiehy w walce z Rosjanami. Dzięki niemu odniesiono zwycięstwo pod Płonką nad armią Jerzego Chowańskiego, a następnie stoczono nierozstrzygniętą bitwę nad rzeką Basią z wojskami Dołgorukiego. Ostatnią swoja wyprawę odbył w 1664 roku, a w 1665 roku otrzymał stanowisko hetmana polnego podczas rokoszy. W kilka tygodni później zmarł.

Obraz namalowany na zamówienie Fryderyka III w roku 1659.
Wymiary:
230 x 120 cm

Jarosław Godlewski