Busola kierunkowa systemu Bezarda

W okresie między wojennym szeroko stosowane były busole zwane również kompasami marszowymi. W większości wzorowano je na konstrukcji Polaka, Jana Bezarda, który będąc oficerem austriackim tuż przed wybuchem pierwszej wojny światowej i w jej trakcie trwania opracował uniwersalny przyrząd polowy. Był on stale udoskonalany, zmiany miały na celu ułatwienie odczytu, zmniejszenie masy i wymiarów. Busole systemu Bezarda składały się z podstawy, nakrytej szkłem z naniesioną podziałką pod którą umieszczona była igła magnetyczna. Osłaniała ją pokrywa w której znajdował się najczęściej otwór o kształcie dziurki od klucza, umożliwiający odczyt wskazań igły bez otwierania pokrywy. Na obwodzie wykonano dwie szczeliny pełniące rolę celownika. Wewnątrz, pod pokrywą mocowano charakterystyczną białą strzałkę, pomocną w wyznaczaniu azymutów. Niektóre modele zaopatrzone były w okrągłe, odchylane lusterko zamocowane prostopadle do pokrywy, linijkę, poziomnicę a nawet przyrząd do pomiaru nachylenia terenu.
Całość konstrukcji była niezwykle solidna, nic więc dziwnego, że busole Bezarda cieszyły się doskonałą opinią i w używano ich do końca drugiej wojny światowej. W niektórych krajach pozostawały w uzyciu niemal do końca XX wieku. Przykładem tego może być armia węgierska.
W Wojsku Polskim w okresie międzywojennym wykorzystywano początkowo busole obcego pochodzenia. Później opracowano własne wzory busoli kierunkowych i kompasów (bez podziałki do wyznaczani kątów). Przeważnie opierały się one na rozwiązaniach J. Bezarda.

Prezentowany egzemplarz został wyprodukowany w Czechosłowacji w okresie międzywojennym. Podobnie jak inny sprzęt wojskowy był wykorzystywany po 1938 r. przez armię niemiecką. Został zdobyty przez podporucznika Michała S. Więckowskiego.
Na spodzie umieszczono znak producenta, splecione litery "Š P", z boku znajduje się podziałka centymetrowa. Do przenoszenia skompletowany jest ze skórzanym etui.
Dar prywatny M.Więckowskiego.

Marcin Ochman

Zobacz także:
Jan Bezard
Kompas artyleryjski "AK"
Busola kierunkowa systemu Adrianowa