Armata nadbrzeżna Bofors wz. 35 kal. 152,4 mm

Zdjęcia

Armata nadbrzeżna Bofors wz. 35 kal. 152,4 mm z 31. Baterii im. Heliodora Laskowskiego w zbiorach Muzeum Wojska Polskiego.

Działo artylerii nadbrzeżnej, skonstruowane w szwedzkiej firmie Bofors; montowane na podstawie stałej, obrotowej; osłoniętej maską pancerną o wysokości 3 m, wykonaną z płyt pancernych o grubości 50-20 mm. W dziale zastosowano zamek klinowy, ręczny mechanizm podniesienia lufy i obrotu, elektro-mechaniczny spust. W armatach nadbrzeżnych wz. 35 wykorzystywano amunicję rozdzielnego ładowania - pociski przeciwpancerne lub burzące oraz ładunek miotający w mosiężnej łusce.
Latem 1935 r. dostarczono do Polski 4 armaty tego typu. Stanowiły one uzbrojenie 31. Baterii im. Heliodora Laskowskiego na Półwyspie Helskim. Działa kal. 152,4 mm zamontowano na czterech żelbetonowych stanowiskach, wbudowanych w wydmy na skraju cypla półwyspu, znajdujących się w odległości 80-90 m od siebie. Pierwsze próbne strzelania odbyły się we wrześniu 1935 r. Bateria otrzymała początkowo numer 1, zmieniony jednak w końcu grudnia 1936 r. na numer 31. Od 1 stycznia 1937 r. na mocy rozkazu dowódcy Marynarki Wojennej kontradmirała Jerzego Świrskiego 31. Bateria nosiła imię kmdra ppor. Heliodora Laskowskiego (inicjatora budowy baterii, przedwcześnie zmarłego w wieku zaledwie 38 lat). W 1938 r. zamontowano centralę artyleryjską francuskiej firmy St. Chamond. W końcu tego roku dowódcą 31. Baterii został mianowany kpt. mar. Zbigniew Przybyszewski. We wrześniu 1939 r. była to najcięższa polska bateria artylerii nadbrzeżnej, wspierała ona polskie oddziały lądowe, a także ostrzeliwała okręty Kriegsmarine (3 września niemieckie niszczyciele, a 25 i 27 września pancerniki "Schleswig-Holstein" i "Schlesien"). 1 października na wiadomość o planowanej następnego dnia kapitulacji załogi RU Hel załoga baterii uszkodziła centralę artyleryjską i wymontowała zamki armat.

Podstawowe dane taktyczno-techniczne:

kaliber - 152,4 mm; długość lufy całkowita - 8655 mm, masa całkowita działa 29000 kg; masa pocisku - 46 kg; donośność maks. pocisków ppanc. - 22,4 km; donośność maksymalna pocisków burzących - 26,5 km; szybkostrzelność - 3 strz./min.

Działo nr 2 z 31. Baterii im. Heliodora Laskowskiego w zbiorach Muzeum Wojska Polskiego

W 1957 r. Dowództwo Marynarki Wojennej w Gdyni przekazało do zbiorów Muzeum Wojska Polskiego jedną z armat wz. 35. Na jej zamku znajdują się wybite: oznaczenie typu, numer działa w baterii, symbol producenta i rok produkcji, masa lufy z zamkiem, - "Dz. 152,4 mm L/55. wz.35 / No 2. / B [przebite strzałą] 1935 B [przebite strzałą] / 9600 kg ". W zbiorach Muzeum znajduje się także trzon zamka klinowego innej armaty nadbrzeżnej Bofors. Na tylnej płaszczyźnie trzonu iglicy wyryty jest napis "Dz.No.3 A.1". Zamek odnaleziono (wydobyto z ziemi) w 1999 r. w rejonie stanowisk baterii. Został prawdopodobnie ukryty przez polskich artylerzystów na początku października 1939 r.

Mariusz Skotnicki